Date: Mon, 10 Feb 2014 07:46:11 +0000 (UTC) From: Remko Lodder <remko@FreeBSD.org> To: doc-committers@freebsd.org, svn-doc-all@freebsd.org, svn-doc-translations@freebsd.org Subject: svn commit: r43856 - translations/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/basics Message-ID: <201402100746.s1A7kBB7086988@svn.freebsd.org>
next in thread | raw e-mail | index | archive | help
Author: remko Date: Mon Feb 10 07:46:11 2014 New Revision: 43856 URL: http://svnweb.freebsd.org/changeset/doc/43856 Log: Checkpoint work. Currently this does not build because not all required references are included. I did a bandaid in this chapter (basics) to make sure at least that it's correct. More work will follow. Facilitated by: Snow B.V. Modified: translations/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/basics/chapter.xml Modified: translations/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/basics/chapter.xml ============================================================================== --- translations/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/basics/chapter.xml Mon Feb 10 01:02:17 2014 (r43855) +++ translations/nl_NL.ISO8859-1/books/handbook/basics/chapter.xml Mon Feb 10 07:46:11 2014 (r43856) @@ -5,7 +5,7 @@ $FreeBSD$ %SOURCE% en_US.ISO8859-1/books/handbook/basics/chapter.xml - %SRCID% 40588 + %SRCID% 43328 --> <chapter xmlns="http://docbook.org/ns/docbook" xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink" version="5.0" xml:id="basics"> <info><title>&unix; beginselen</title> @@ -22,25 +22,28 @@ <sect1 xml:id="basics-synopsis"> <title>Overzicht</title> - <para>Het volgende hoofdstuk behandelt de basiscommando's en - functionaliteit van het &os; besturingssysteem. Veel van dit - materiaal is relevant voor elk &unix; achtig besturingssysteem. - Als de lezer reeds bekend is met het materiaal, hoeft dit - hoofdstuk niet gelezen te worden. Lezer die nog niet eerder - met &os; te maken hebben gehad wordt aangeraden door te - lezen.</para> + <para>Dit hoofdstuk behandelt de basiscommando's en de + basisfunctionaliteit van het &os; besturingssysteem. Veel van + dit materiaal is relevant voor elk &unix;-achtig + besturingssysteem. Nieuwe gebruikers van &os; worden sterk + aangeraden om dit hoofdstuk zorgvuldig door te lezen.</para> <para>Na het lezen van dit hoofdstuk weet de lezer:</para> <itemizedlist> <listitem> - <para>Hoe <quote>virtuele consoles</quote> in &os; gebruikt - kunnen worden;</para> + <para>Hoe virtuele consoles gebruikt en geconfigureerd kunnen + worden.</para> </listitem> <listitem> - <para>Hoe &unix; bestandspermissies werken en hoe - bestandsvlaggen in &os; werken;</para> + <para>Hoe gebruikers en groepen aangemaakt en beheerd kunnen + worden op &os;</para> + </listitem> + + <listitem> + <para>Hoe &unix; bestandspermissies en &os; bestandsvlaggen + werken.</para> </listitem> <listitem> @@ -74,10 +77,6 @@ </listitem> <listitem> - <para>Welk binair formaat &os; gebruikt;</para> - </listitem> - - <listitem> <para>Hoe handleidingen te gebruiken meer informatie.</para> </listitem> </itemizedlist> @@ -90,195 +89,98 @@ <indexterm><primary>terminals</primary></indexterm> - <para>&os; kan op diverse manieren gebruikt worden. - Één van deze manieren is het typen van commando's - in een tekstterminal. Veel van de flexibiliteit en kracht van - een &unix; besturingssysteem is gemakkelijk beschikbaar als je - &os; op deze manier gebruikt. Dit onderdeel beschrijft wat - <quote>terminals </quote> en <quote>consoles</quote> zijn en hoe - je deze kan gebruiken in &os;.</para> - - <sect2 xml:id="consoles-intro"> - <title>De console</title> - - <indexterm><primary>console</primary></indexterm> - - <para>Als &os; niet is ingesteld om automatisch een grafische - omgeving te starten tijdens het opstarten, geeft het systeem - een login prompt als het gestart is. Dit gebeurt direct nadat - de startscripts klaar zijn. Er wordt iets als het volgende - getoond:</para> - - <screen>Additional ABI support:. -Local package initialization:. -Additional TCP options:. + <indexterm><primary>console</primary></indexterm> -Fri Sep 20 13:01:06 EEST 2002 + <para>Tenzij &os; is geconfigureerd om automatisch een grafische + omgeving te starten, zal het systeem opstarten in een + command line (cli) login prompt zoals te zien is in onderstaand + voorbeeld:</para> -&os;/i386 (pc3.example.org) (ttyv0) + <screen>FreeBSD/amd64 (pc3.example.org) (ttyv0) login:</screen> - <para>De meldingen op het scherm kunnen wellicht iets anders zijn - op een systeem, maar het zal iets soortgelijks zijn. De - laatste twee regels zijn de regels waar het nu over gaat. - De voorlaatste regel toont:</para> - - <programlisting>&os;/i386 (pc3.example.org) (ttyv0)</programlisting> - - <para>Deze regel bevat enkele informatie over het systeem dat - net gestart is: dit is een <quote>&os;</quote> console, - draaiend op een Intel of soortgelijke processor op de x86 - architectuur. - - <footnote> - <para>Dit betekent <literal>i386</literal>. Let op: ook al - draait &os; niet op een Intel 386 processor, toch is dit - een <literal>i386</literal>. Het is niet het type - processor, maar de processor - <quote>architectuur</quote>.</para></footnote> - - De naam van de machine (elke &unix; machine heeft een - naam) is <systemitem>pc3.example.org</systemitem> en dit is de console - van het systeem, de <filename>ttyv0</filename> - terminal.</para> - - <para>De laatste regel is altijd:</para> - - <programlisting>login:</programlisting> - - <para>Dit is het deel waar een <quote>gebruikersnaam</quote> - ingevuld moet worden om aan te melden op &os;. Het volgende - deel beschrijft hoe dat werkt.</para> - </sect2> - - <sect2 xml:id="consoles-login"> - <title>Aanmelden op &os;</title> - - <para>&os; is een multi-user en multi-processing systeem. Dit is - de formele beschrijving die meestal gegeven wordt aan een - systeem dat gebruikt wordt door meerdere personen die - gelijktijdig verschillende programma's draaien op - één enkele machine.</para> - - <para>Elk multi-user systeem heeft een manier nodig om een - <quote>gebruiker</quote> van alle andere gebruikers te kunnen - onderscheiden. In &os; (en alle andere &unix; achtige - besturingssystemen), wordt dit bereikt door te eisen dat - elke gebruiker moet <quote>aanmelden</quote> op het systeem - voordat hij/zij programma's kan draaien. Elke gebruiker heeft - een unieke naam (de <quote>gebruikersnaam</quote>) en een - persoonlijke, geheime sleutel (het <quote>wachtwoord</quote>). - &os; vraagt om deze twee gegevens voordat het een gebruiker - toegestaat om programma's te draaien.</para> - - <indexterm><primary>startup scripts</primary></indexterm> - - <para>Direct nadat &os; is opgestart en de opstartscripts - <footnote> - <para>Opstart scripts zijn programma's die automatisch gestart - worden tijdens het opstarten. Het hoofddoel van deze - programma's is om dingen goed te zetten zodat alle andere - programma's ook kunnen draaien, en om services te starten - die je geconfigureerd hebt om bruikbare zaken in de - achtergrond te doen.</para></footnote> - afgerond zijn, wordt een prompt getoond dat vraagt om een - geldige aanmeldnaam op te geven.</para> - - <screen>login:</screen> - - <para>In dit voorbeeld wordt aangenomen de gebruikersnaam - <systemitem class="username">john</systemitem> is. Als na deze prompt - <literal>john</literal> wordt getype en op - <keycap>Enter</keycap> wordt gedrukt, verschijnt hierna - een prompt om het <quote> wachtwoord</quote> in te - voeren:</para> - - <screen>login: <userinput>john</userinput> -Password:</screen> - - <para>Nu kan <systemitem class="username">john</systemitem>'s wachtwoord ingevoerd - worden en op <keycap>Enter</keycap> gedrukt worden. Het - wachtwoord wordt <emphasis>niet getoond</emphasis>! Daarover - hoeft geen zorg te bestaan. Het is voldoende om te zeggen dat - dit om veiligheidsredenen gedaan wordt.</para> - - <para>Als het juiste wachtwoord is ingegeven, is er aangemeld bij - op &os; en in het systeem klaar om alle beschikbare commando's - uit te voeren.</para> - - <para>Na het aanmelden is de <acronym>MOTD</acronym> of het - bericht van de dag zichtbaar, gevolgd door een commandoprompt - (een <literal>#</literal>, <literal>$</literal> of een - <literal>%</literal> karakter). Dit geeft aan dat er succesvol - is aangemeld op &os;.</para> - </sect2> + <para>De eerste regel bevat informatie over het systeem. De + tekst <literal>amd64</literal> geeft aan dat het systeem in dit + voorbeeld een 64-bit versie draait van &os;. De naam van het + systeem is <systemitem>pc3.example.org</systemitem> en + <filename>ttyv0</filename> geeft aan dat dit de systeem + console is. De tweede regel is de login prompt.</para> + + <para>Omdat &os; een systeem is waarop meerdere gebruikers + tegelijkertijd kunnen werken, heeft het een manier nodig + om de verschillende gebruikers uit elkaar te houden. Dit wordt + gedaan door te eisen dat elke gebruiker inlogt op het systeem + voordat er toegang wordt verleend tot programma's op het + systeem. Elke gebruiker heeft een unieke ( + <quote>gebruikersnaam</quote>) en een persoonlijk + <quote>wachtwoord</quote>.</para> + + <para>Om in te loggen op de systeem console moet de + gebruikersnaam worden getypt welke geconfigureerd is tijdens + de installatie, zoals beschreven in + <xref linkend="bsdinstall-addusers" /> waarna op + <keycap>Enter</keycap> gedrukt moet worden. Hierna moet het + wachtwoord wat behoord bij deze gebruikersnaam worden ingevuld + waarna wederom <keycap>Enter</keycap> ingedrukt moet worden. + Het wachtwoord wordt niet getoond voor beveilingsredenen.</para> + + <para>Zodra de combinatie correct is ingevuld zal het bericht van + de dag (MOTD) worden getoond, gevolgd door een commando prompt. + Afhankelijk van de gekozen shell tijdens het aanmaken van de + gebruiker zal deze prompt een <literal>#</literal>, + <literal>$</literal> of een <literal>%</literal> karakter zijn. + Deze prompt geeft aan dat de gebruiker ingelogd is in de &os; + systeem console en klaar is om commando's uit te voeren.</para> <sect2 xml:id="consoles-virtual"> - <title>Meerdere consoles</title> + <title>Virtuele Consoles</title> - <para>&unix; programma's draaien in één console is - prima, maar &os; kan veel programma's tegelijk draaien. Om - maar één console te hebben waar commando's - ingetypt kunnen worden zou zonde zijn van een besturingssysteem - als &os; waar meerdere programma's tegelijkertijd op kunnen - draaien. Hier kunnen <quote>virtuele consoles</quote> van pas - komen.</para> - - <para>&os; kan ingesteld worden om verschillende virtuele - consoles te tonen. Met toetscombinaties kan van de ene console - naar de gewisseld worden. Elke console heeft zijn eigen - uitvoerkanaal, en &os; zorgt ervoor dat alle toetsenbordinvoer - en monitoruitvoer goed wordt gezet als er van de ene console - naar de volgende wordt gewisseld.</para> - - <para>In &os; kunnen speciale toetscombinaties gebruikt worden om - te wisselen naar een ander virtueel console. - <footnote> - <para>Een redelijk technische en accurate beschrijving van - alle details over de &os; console en toetsenborddrivers - staan in de hulppagina's van &man.syscons.4;, - &man.atkbd.4;, &man.vidcontrol.1; en &man.kbdcontrol.1;. - Hier wordt niet verder op ingegaan, maar de - geïnteresseerde lezer kan altijd de hulppagina's - raadplegen voor meer details en een grondige uitleg over - hoe alles werkt.</para></footnote> - In &os; kan - <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F1</keycap></keycombo>, - <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F2</keycap></keycombo> + <para>Ondanks dat de systeem console gebruikt kan worden om + interactie met het systeem te hebben zal een gebruiker die + het toetsenbord gebruikt veelal aanloggen op een virtuele + console. Dit is omdat systeem console dusdanig geconfigureerd + is dat standaard systeem meldingen hierop getoond worden. + Deze meldingen worden geprint bovenop het commando of bestand + waarmee de gebruiker op dat moment aan het werk is waardoor + het lastiger is om geconcentreerd hierop te werken.</para> + + <para>Standaard wordt &os; geconfigureerd met meerdere virtuele + consoles waarop commando's ingegeven kunnen worden. Elke + virtuele console heeft zijn eigen login prompt en shell. + Daarnaast is het makkelijk om te wisselen tussen de diverse + virtuele consoles. In essentie geeft dit de gebruiker op de + command line dezelfde mogelijkheden als het opstarten van een + grafische omgeving en daarin meerdere schermen te openen.</para> + + <para>De toetscombinatie + <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F1</keycap></keycombo> tot en met <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F8</keycap></keycombo> - gebruikt worden om te wisselen naar een ander virtueel - console.</para> - - <para>Als wordt gewisseld van de ene naar de andere console zorgt - &os; dat de uitvoer bewaard blijft. Het resultaat is een - <quote>illusie</quote> van het hebben van meerdere schermen en - toetsenborden die gebruikt kunnen worden om commando's in te - voeren om &os; te laten draaien. De programma's die in de ene - virtuele console draaien, stoppen niet als de console niet - zichtbaar is. Ze blijven doordraaien als naar een andere - virtuele console wordt gewisseld.</para> - </sect2> - - <sect2 xml:id="consoles-ttys"> - <title>Het bestand <filename>/etc/ttys</filename></title> - - <para>De standaardinstelling van &os; start op met acht virtuele - consoles. Dit is echter geen vaste waarde en een installatie - kan eenvoudig aangepast worden, zodat het systeem gestart - wordt met meer of minder virtuele consoles. De hoeveelheid en - instellingen van de virtuele consoles worden ingesteld in - <filename>/etc/ttys</filename>.</para> - - <para><filename>/etc/ttys</filename> kan gebruikt worden om - virtuele consoles in te stellen. Elke niet-commentaar - regel in dit bestand (regels die niet beginnen met een - <literal>#</literal> karakter) bevat instellingen voor een - terminal of virtuele console. De standaardversie van dit - bestand die meegeleverd wordt met &os; stelt negen virtuele - consoles in en activeert er acht. Dit zijn de regels die - beginnen met <literal>ttyv</literal>:</para> + zijn gereserveerd door &os; om te kunnen wisselen tussen + virtuele consoles. Gebruik + <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F1</keycap></keycombo> + om te wisselen naar de systeem console + (<filename>ttyv0</filename>), + <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F2</keycap></keycombo> + om de eerste virtuele console te gebruiken + (<filename>ttyv1</filename>), + <keycombo><keycap>Alt</keycap><keycap>F3</keycap></keycombo> + om de tweede virtuele console te gebruiken + (<filename>ttyv2</filename>), etc.</para> + + <para>Wanneer er gewisseld wordt van de ene console naar de + andere, regelt &os; dit. Dat resulteert in een illusie van + het hebben van meerdere virtuele schermen en toetsenborden + die kunnen worden gebruikt om commando's binnen &os; te + starten. De programma's die worden gelanceerd in de ene + virtuele console stoppen niet zodra de gebruiker wisselt naar + een andere virtuele console.</para> + + <para>Voor een technische beschrijving van de &os; consoles en + keyboard drivers wordt verwezen naar de &man.syscons.4;, + &man.atkbd.4;, &man.vidcontrol.1; en &man.kbdcontrol.1; + handleidingen.</para> <programlisting># naam getty type status commentaar # @@ -293,23 +195,50 @@ ttyv6 "/usr/libexec/getty Pc" ttyv7 "/usr/libexec/getty Pc" cons25 on secure ttyv8 "/usr/X11R6/bin/xdm -nodaemon" xterm off secure</programlisting> + <para>Om een virtuele console uit te schakelen kan er een + commentaar teken worden geplaatst aan het begin van de + regel (<literal>#</literal>) die de virtuele console + aanduidt. Om bijvoorbeeld de hoeveelheid virtuele + consoles terug te brengen van acht naar vier moet er een + <literal>#</literal> aan het begin van de laatste vier + regels geplaatst worden welke de virtuele consoles + <filename>ttyv5</filename> tot en met + <filename>ttyv8</filename> aangeven. Commentarieer + <emphasis>niet</emphasis> de systeem console uit + (<filename>ttyv0</filename>). Let op dat de laatste + virtuele console <filename>ttyv8</filename> wordt + gebruikt om toegang te krijgen tot de grafische + omgeving, mits <application>&xorg;</application> + geinstalleerd is en geconfigureerd zoals beschreven in + <xref linkend="x11"/>.</para> + <para>Een uitgebreide beschrijving van elke kolom in dit - bestand en alle mogelijke opties voor virtuele consoles staan - in de &man.ttys.5; hulppagina - gebruiken.</para> + bestand en alle beschikbare opties voor virtuele consoles + kunnen worden gevonden in de &man.ttys.5; handleiding.</para> </sect2> <sect2 xml:id="consoles-singleuser"> - <title>Single-user console</title> + <title>Single-user mode</title> + + <para>Het &os; boot menu levert een optie gelabeld + <quote>Boot Single User</quote>. Als deze optie geselecteerd + is zal het systeem opstarten in een speciale modus die bekend + staat als <quote>single-user modus</quote>. Deze modus wordt + vaak gebruikt om een systeem te herstellen die niet opstart + of om het <systemitem class="username">root</systemitem> + wachtwoord opnieuw in te stellen wanneer deze niet langer + bekend is. In single-user modus zijn het gebruik van het + netwerk en virtuele consoles niet mogelijk. Er is wel + volledige <systemitem class="username">root</systemitem> + toegang tot het systeem mogelijk, en standaard is hiervoor + het <systemitem class="username">root</systemitem> wachtwoord + niet benodigd. Om deze redenen is het nodig om fysieke + toegang tot het keyboard nodig om in deze modus op te kunnen + starten. Ook is het nodig om te bepalen wie er toegang hebben + tot het keyboard in verband met de beveiliging van &os;.</para> - <para>In <xref linkend="boot-singleuser"/> staat een - gedetailleerde beschrijving van de <quote>single-user - modus</quote>. Het is belanrijk te melden dat er in - single-user modus maar één console is. Er zijn - geen virtuele consoles beschikbaar. De instellingen van de - single-user modus console staan ook in - <filename>/etc/ttys </filename>. De regel begint met - <literal>console</literal>:</para> + <para>De instellingen van de single-user modus staan in + <filename>/etc/ttys</filename>:</para> <programlisting># name getty type status commentaar # @@ -317,21 +246,26 @@ ttyv8 "/usr/X11R6/bin/xdm -nodaemon" # vragen wanneer het in single-user mode komt. console none unknown off secure</programlisting> - <note> - <para>Zoals het commentaar boven de <literal>console</literal> - regel aangeeft, kan in deze regel het woord - <literal>secure</literal> gewijzigd worden in - <literal>insecure</literal>. In dat geval vraagt &os; bij - het opstarten in single-user modus nog steeds om een - <systemitem class="username">root</systemitem>-wachtwoord.</para> + <para>Standaard wordt deze instelling ingesteld op + <literal>secure</literal>. Er wordt daarmee vanuit gegaan + dat de personen die fysieke toegang hebben tot het toetsenbord + er of niet toe doen of beschermd wordt door fysieke toegangs + beveiliging. Als deze instelling wordt aangepast naar + <literal>insecure</literal> wordt aangenomen dat de omgeving + zelf onveilig is omdat iedereen toegang heeft tot het + keyboard. Wanneer deze regel wordt aangepast naar + <literal>insecure></literal> zal &os; vragen om het + <systemitem class="username">root</systemitem> wachtwoord + zodra een gebruiker aangeeft op te willen starten in + single-user modus.</para> + <note> <para><emphasis>Pas op als dit wordt veranderd in <literal>insecure</literal></emphasis>. Als het wachtwoord - van de gebruiker <systemitem class="username">root</systemitem> zoek is, - wordt het opstarten in single-user modus lastig. Het is nog - steeds mogelijk, maar het kan vrij moeilijk zijn voor iemand - die &os; niet zo goed kent met betrekking tot het opstarten - en de programma's die daarbij gebruikt worden.</para> + van de gebruiker <systemitem class="username">root</systemitem> + zoek is, wordt het opstarten in single-user modus lastig. + Het is nog steeds mogelijk, maar het is vrij lastig voor + iemand die onvoldoende van het &os; opstart proces weet.</para> </note> </sect2> @@ -341,22 +275,24 @@ console none <para>De &os; standaard video mode kan worden gewijzigd in 1024x768, 1280x1024, of een van de vele andere formaten die ondersteund worden door de grafische kaart en monitor. Laad de - module <literal>VESA</literal> om gebruik te maken van de verschillende - video modes:</para> + module <literal>VESA</literal> om gebruik te maken van de + verschillende video modes:</para> <screen>&prompt.root; <userinput>kldload vesa</userinput></screen> <para>Kijk daarna welke video modes er ondersteund worden door de hardware door gebruik te maken van de &man.vidcontrol.1; - applicatie. Om een overzicht te krijgen van de ondersteunde + handleiding. Om een overzicht te krijgen van de ondersteunde video modes moet het volgende ingevoerd worden:</para> <screen>&prompt.root; <userinput>vidcontrol -i mode</userinput></screen> - <para>Het resultaat van dit commando is een lijst van video modes - welke ondersteund worden door de hardware. Hierna kan de nieuwe - video mode gekozen worden door dit aan te geven aan - &man.vidcontrol.1;:</para> + <para>Het resultaat van dit commando is een lijst van video + modes welke ondersteund worden door de hardware. Hierna kan + de nieuwe video mode gekozen worden door de mode te + specificeren door gebruik te maken van &man.vidcontrol.1; als + de <systemitem class="username">root</systemitem> + gebruiker:</para> <screen>&prompt.root; <userinput>vidcontrol MODE_279</userinput></screen> @@ -368,6 +304,48 @@ console none </sect2> </sect1> + <!-- + <chapterinfo> + <authorgroup> + <author> + <firstname>Neil</firstname> + <surname>Blakey-Milner</surname> + <contrib>Contributed by in Feb 2000</contrib> + </author> + </authorgroup> + </chapterinfo> + --> + + <sect1 xml:id="users-synopsis"> + <title>Gebruikers en basis gebruikers beheer</title> + + <para>Binnen &os; is het mogelijk met meerdere gebruikers + tegelijkertijd gebruik te maken van de computer. Terwijl + de ene gebruiker voor het scherm kan zitten en gebruik maakt + van het toetsenbord, kunnen meerdere gebruikers op het systeem + inloggen via het netwerk. Om gebruik te kunnen maken van het + systeem heeft elke gebruiker zijn eigen account nodig.</para> + + <para>Dit hoofdstuk beschrijft:</para> + + <itemizedlist> + <listitem> + <para>De verschillende type gebruikersaccounts op een + &os; systeem.</para> + </listitem> + + <listitem> + <para>Hoe gebruikers accounts worden toegevoegd, verwijderd + en aangepast.</para> + </listitem> + + <listitem> + <para>Hoe limieten kunnen worden ingesteld waar gebruikers + en groepen gebruik van van kunnen maken</para> + </listitem> + </itemizedlist> + </sect1> + <sect1 xml:id="permissions"> <title>Rechten</title>
Want to link to this message? Use this URL: <https://mail-archive.FreeBSD.org/cgi/mid.cgi?201402100746.s1A7kBB7086988>